महाराष्ट्रातील 288 विधानसभा जागांसाठी मतदान बुधवारी एका टप्प्यात पार पडणार आहे, तर झारखंडमधील 81 पैकी उर्वरित 38 जागांसाठीही मतदान होईल. झारखंडमध्ये पहिल्या टप्प्याचे मतदान 13 नोव्हेंबर रोजी पार पडले होते. महाराष्ट्रातील 29 जागा अनुसूचित जाती (SC) आणि 25 अनुसूचित जमातींसाठी (ST) राखीव आहेत, तर झारखंडमधील दुसऱ्या टप्प्यातील जागांपैकी आठ ST साठी आणि तीन SC साठी राखीव आहेत.
महाराष्ट्रातील राजकीय चित्र
2019 च्या महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीत भाजपला 105 जागा मिळाल्या होत्या आणि त्यांचा मतशेअर 25.75% होता. शिवसेनेने 56 जागा (16.41%), राष्ट्रवादी काँग्रेसने 54 जागा (16.71%) आणि काँग्रेसने 44 जागा (15.87%) जिंकल्या होत्या. छोटे पक्ष आणि अपक्ष उमेदवारांनी 29 जागा पटकावल्या होत्या.
स्पष्ट बहुमत मिळालं नसल्याने भाजप-शिवसेना युती तुटली आणि महाराष्ट्रात काही काळ राष्ट्रपती राजवट लागू झाली. त्यानंतर, देवेंद्र फडणवीस आणि अजित पवार यांनी युती करून सरकार स्थापनेसाठी दावा केला. मात्र, विश्वासदर्शक ठराव होण्याआधीच त्यांनी राजीनामा दिला.
यानंतर काँग्रेस, शिवसेना (उद्धव ठाकरे गट) आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसने (शरद पवार गट) महाविकास आघाडी (MVA) स्थापन केली आणि ठाकरे यांच्या नेतृत्वाखाली सरकार स्थापन केले. मात्र, 2022 मध्ये शिवसेनेत आणि 2023 मध्ये राष्ट्रवादी काँग्रेसमध्ये फूट पडल्याने MVA सरकार कोसळलं आणि शिंदे यांच्या नेतृत्वाखाली महायुती सरकार स्थापन झालं.
लोकसभा निवडणुकीतील चित्र
ताज्या लोकसभा निवडणुकांमध्ये भाजपला मोठा फटका बसला. 28 जागांवर लढत देऊन त्यांनी केवळ 9 जागा जिंकल्या (2019 मध्ये 23), शिवसेना (शिंदे गट) ने 7 जागा आणि राष्ट्रवादीने (शरद पवार गट) 1 जागा जिंकली. दुसरीकडे, MVA ला एकत्रितपणे 30 जागा मिळाल्या. काँग्रेसने 17 पैकी 13, शिवसेना (उद्धव ठाकरे गट) ने 21 पैकी 9 आणि राष्ट्रवादीने 10 पैकी 8 जागा जिंकल्या.
विधानसभा मतदारसंघ स्तरावर पाहिल्यास MVA ला 153 जागांवर आघाडी मिळाली, तर महायुतीला 125 जागा मिळाल्या, आणि 10 जागा अपक्ष व छोट्या पक्षांकडे गेल्या. मात्र, मतशेअर पाहिल्यास दोन्ही गट जवळपास सारखे होते – MVA ला 43.71% आणि महायुतीला 43.55%.
झारखंडमधील राजकीय स्थिती
झारखंडमध्ये दुसऱ्या टप्प्यातील मतदान मुख्यतः संथाल परगणा आणि उत्तर छोटानागपूर भागांमध्ये होत आहे. 2019 च्या विधानसभा निवडणुकीत झारखंड मुक्ती मोर्चाच्या (JMM) नेतृत्वाखालील आघाडीने इथे आघाडी घेतली होती. JMM ने 13, काँग्रेसने 8, आणि CPI(ML)L ने 1 जागा जिंकली होती. भाजपने 12 जागा, AJSUP ने 2, आणि बाबूलाल मरांडी यांच्या JVM ने 2 जागा जिंकल्या होत्या.
दुसऱ्या टप्प्यात भाजपचा मतशेअर 33.38% होता, जो JMM च्या 18.48% पेक्षा खूप पुढे होता. काँग्रेसचा मतशेअर 14.26% तर AJSUP चा 9.6% होता.
ताज्या लोकसभा निवडणुकीत भाजप-AJSUP आघाडीला 21 जागांवर आघाडी मिळाली, तर JMM-काँग्रेस आघाडीला 12 जागा मिळाल्या. मतशेअरच्या दृष्टीने NDA ला 45.41%, तर INDIA गटाला 37% मत मिळाले.
महत्त्वाचे मुद्दे:
महाराष्ट्रात MVA ला लोकसभा निवडणुकीतील यश विधानसभा निवडणुकीतही टिकवायचे आहे, तर झारखंडमध्ये भाजपने मजबूत स्थिती राखली आहे. आगामी निकाल राजकीय समीकरणं बदलवू शकतात.
