मुलाचा संघर्ष: अपेक्षा, जबाबदाऱ्या आणि त्याचा जीवनप्रवास

मुलाचा संघर्ष: अपेक्षा, जबाबदाऱ्या आणि त्याचा जीवनप्रवास

आजच्या काळात मुलाच्या जीवनातील संघर्ष आणि त्याच्यावर टाकल्या जाणाऱ्या अपेक्षांबद्दल बोलणे महत्त्वाचे झाले आहे. भारतीय समाजात मुलाला नेहमीच जबाबदाऱ्यांचा केंद्रबिंदू मानले जाते. तो घराचा आधारस्तंभ असेल, आर्थिक जबाबदाऱ्या पार पाडणारा असेल, आणि कुटुंबासाठी सर्व काही करणारा असेल, अशी एक पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेली धारणा आहे. मात्र, या जबाबदाऱ्यांमुळे मुलांना प्रचंड मानसिक, शारीरिक आणि सामाजिक दबाव सहन करावा लागतो.

मुलाचा संघर्ष: अपेक्षा आणि जबाबदाऱ्या

मुलगा जन्माला आल्यानंतरच त्याच्यावर अनेक अपेक्षा लादल्या जातात. शिक्षणामध्ये यश मिळवून मोठ्या पदावर जाणे, घरच्यांना आर्थिक स्थैर्य देणे, आणि कुटुंबाची प्रतिष्ठा टिकवणे यांसारख्या अपेक्षा त्याच्या आयुष्याचा भाग बनतात. त्याला चांगले गुण मिळवावे लागतात, चांगली नोकरी मिळवून समाजात स्वतःचे स्थान निर्माण करावे लागते.

घरच्यांच्या अपेक्षांमुळे मुलांच्या आयुष्यातील साधेपणा हरवतो. समाजात प्रतिष्ठा टिकवण्यासाठी त्याच्यावर केलेला दबाव कधी कधी त्याला मानसिक आरोग्याच्या समस्यांपर्यंत नेतो. त्याला स्वतःचे स्वप्न पाहण्याचीही संधी मिळत नाही, कारण घर आणि समाजाच्या अपेक्षांच्या ओझ्याखाली तो स्वतःचा मार्ग विसरतो.

मुलीच्या घरच्यांकडून अपेक्षा

विशेषतः लग्न झाल्यावर, मुलाला मुलीच्या घरच्यांकडूनही बऱ्याच अपेक्षा असतात. त्याला फक्त पतीच नाही तर “आदर्श जावई” होण्याचेही आव्हान स्वीकारावे लागते. मुलीच्या कुटुंबीयांना वाटते की मुलाने त्यांचीही जबाबदारी पार पाडावी, त्यांचा आदर ठेवावा, आणि त्यांच्या गरजा पूर्ण कराव्यात. यामुळे मुलावर जबाबदाऱ्या दुप्पट होतात.

मुलाचा संघर्ष: त्याला फेस करावे लागणारे प्रश्न

मुलाला आयुष्यात पुढे जाताना अनेक प्रश्नांना सामोरे जावे लागते:

1.  करिअरचा दबाव: चांगल्या नोकरीसाठी स्पर्धा आणि आर्थिक जबाबदाऱ्यांमुळे प्रचंड ताण जाणवतो.
2.  सामाजिक अपेक्षा: घरच्यांपासून ते मित्रपरिवार आणि समाजातील लोकांकडून येणाऱ्या अपेक्षांमुळे मुलाची वैयक्तिक आयुष्य हरवते.
3.  भावनिक ताण: समाजात “मुलाने रडायचे नाही” किंवा “कमजोरी दाखवायची नाही” अशी शिकवण दिली जाते, ज्यामुळे तो स्वतःच्या भावना व्यक्त करू शकत नाही.

मुलगा कसा जगतो?

या सर्व गोष्टींच्या ओझ्याखालीही मुलगा आपल्या स्वप्नांसाठी आणि कुटुंबासाठी सतत संघर्ष करत राहतो. त्याला स्वतःचे दुखः बाजूला ठेवून दुसऱ्यांना आनंद देण्यासाठी झटावे लागते. तो यशस्वी होण्याची आणि सर्वांना खुश ठेवण्याची धडपड करत राहतो. परंतु, कधी कधी ही धडपड त्याला ताणतणावाकडे घेऊन जाते.

मुलांसाठी काय बदल घडवायला हवेत?

1.  समजूतदारपणा: पालकांनी मुलांवर लादल्या जाणाऱ्या अपेक्षांमध्ये समतोल साधायला हवा.
2.  भावनिक आधार: मुलांनीही भावना व्यक्त केल्या पाहिजेत, आणि त्यांना मानसिक आधाराची गरज असते हे स्वीकारले पाहिजे.
3.  स्वातंत्र्य: मुलांना त्यांच्या आवडीनुसार निर्णय घेण्याची आणि स्वतःचा जीवनमार्ग निवडण्याची मुभा दिली पाहिजे.

निष्कर्ष

मुलाचा संघर्ष हा फक्त त्याच्यापुरता मर्यादित नाही, तर तो संपूर्ण समाजाचा विषय आहे. अपेक्षा आणि जबाबदाऱ्यांचा ओझा हलका करणे गरजेचे आहे, जेणेकरून प्रत्येक मुलगा आनंदी आणि समाधानी जीवन जगू शकेल. मुलांनी फक्त कुटुंबाचा आधारस्तंभ म्हणून नव्हे, तर माणूस म्हणूनही स्वतःचे आयुष्य घडवण्याचा अधिकार आहे.

प्रशांत खंदारे
9767478472